Biogramy Matek Niepokornych i Ich dzieci

Krystyna Andrzejewska – ur. 1 VI 1936 r. Związana z opozycją siedlecką od lat 70.; utrzymywała kontakty z działaczami KPN i RMP, oraz innych grup opozycyjnych. W jej domu odbywały się spotkania, przechowywane były wydawnictwa podziemne i wykonywano transparenty na manifestacje; również osobiście brała udział w manifestacjach. Z powodu uczestniczenia w takich zgromadzeniach została objęta kontrolą operacyjną oraz przeprowadzano z nią rozmowy ostrzegawcze. Represje objęły całą jej rodzinę, a ona była ogromnym wsparciem dla szykanowanych i więzionych synów Mirosława i Leszka, oraz skazanej na grzywnę córki Joanny. Była inwigilowana, a władza ludowa nie chciała jej wydać paszportu.

Mirosław Andrzejewski – ur. 18 II 1962 r. w Mrągowie. 1981–2001 (z przerwami) student Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej (od 1999 r. Akademia Podlaska) w Siedlcach, kierunek matematyka. 1975–1980 w ZHP, od 1978 drużynowy. 1979–1980 współpracownik ROPCiO. 1979–1989 kolporter wydawnictw niezależnych, przeprowadzał akcje ulotkowe i malowania na murach. 1980–1981 rzecznik RMP. Inicjator wielu akcji i działań opozycyjnych. 13 XII 1981 internowany w Ośrodku Odosobnienia w Białej Podlaskiej, Włodawie i Kwidzynie (autor rysunków satyrycznych), prowadził głodówki 13. dnia każdego miesiąca; 7 VIII 1982 uciekł z Kwidzyna, do 6 I 1983 w ukryciu. Po ujawnieniu stale represjonowany. Aresztowany ponownie 14 II 1985, przetrzymywany w AŚ w Siedlcach i Łukowie. 1 IV skazany przez Sąd Rejonowy w Siedlcach na 11 miesięcy więzienia, osadzony w ZK w Siedlcach (otrzymał przepustkę na własny ślub), następnie w Braniewie i Łęczycy; uczestnik 3 głodówek. 8 XI 1985 zwolniony. Obecnie znany i ceniony grafik, publikujący m.in. w tygodniku „Gazeta Polska”.

Leszek Andrzejewski – ur. 3 V 1960 r. w Mikołajkach. W czasie stanu wojennego i po jego zakończeniu brał udział w rozpowszechnianiu nielegalnej prasy i książek oraz w akcjach ulotkowych na terenie Siedlec. Uczestnik „nielegalnych” zgromadzeń w Siedlcach o charakterze religijno-patriotycznym. Aresztowany tymczasowo na mocy postanowień Prokuratury Rejonowej w Węgrowie w dniu 2 VII 1985 r. Osadzony w areszcie w Siedlcach. Na znak protestu przeciwko aresztowaniu podjął głodówkę. 5 XI 1985 uchylono mu areszt, zamieniając na dozór. 12 XII 1985 r. Sąd Rejonowy w Węgrowie skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata, a także na obowiązkowe podjęcie pracy i powstrzymanie się od kontaktów z osobami „wrogo nastawionymi do współczesnej rzeczywistości”. Z powodu działalności opozycyjnej, inwigilowany. Miał również dwuletni zakaz opuszczania kraju. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 

 

 

Teresa Dydzińska – ur. 1938 r. Wcześnie osierocona przez matkę. Wychowana w rodzinie patriotycznej – ojciec żołnierz Legionów Piłsudskiego; brat więziony w okresie stalinizmu. Absolwentka Technikum Rachunkowości w Karolewie. Pracowała jako księgowa. Zaangażowana w działalność opozycyjną syna. Nękana rewizjami; w 1985 r. nie uległa próbie werbunku przez SB. Od 1955 r. mieszka w Kętrzynie.

Adam Dydziński – ur. 9 XI 1967 r. w Kętrzynie, zm. 28 II 2007 r. w Biskupcu. Po 13 XII 1981 wyrzucany za przekonania i antyrządowe wypowiedzi z kolejnych szkół średnich w Kętrzynie, ukończył wieczorowe Technikum Maszyn i Urządzeń Przemysłowych, następnie był studentem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, kierunek politologia. Organizator nieformalnej grupy opozycyjnej w Kętrzynie, uczestnik akcji ulotkowych, malowania na murach, współorganizator Mszy za Ojczyznę, uczestnik pielgrzymek do Świętej Lipki i na Jasną Górę. 5 XII 1985 zatrzymany w Kętrzynie, aresztowany, przetrzymywany w AŚ w Olsztynie; skazany (z Jerzym Wielickim) wyrokiem Sądu Rejonowego w Kętrzynie na 10 miesięcy więzienia, osadzony w ZK w Bartoszycach, zwolniony 5 VI 1986. W IV 1987 współzałożyciel i lider Federacji Młodzieży Walczącej Warmii i Mazur, członek Krajowej Rady Koordynacyjnej FMW; w 1987 r. podczas pielgrzymki Jana Pawła II w czasie mszy świętej na Westerplatte rozwinął transparent: „Federacja Młodzieży Walczącej Warmii i Mazur solidarna z Ojcem Świętym”; redaktor, drukarz, kolporter podziemnych pism „Kreska”, „Larwa”, „Lolek”, „Sąd Kapturowy”; w II 1988 skazany przez Kolegium ds. Wykroczeń w Kętrzynie na karę grzywny; relegowany ze szkoły. W 1989 zwolennik bojkotu wyborów 4 VI, przekształcił FMW WiM w Młodzież Polskiej Partii Niepodległościowej; V 1989–II 1990 redaktor i wydawca pisma „Warmiński Informator Niepodległościowy”; członek Polskiej Partii Niepodległościowej, następnie RdR, AWS. W 1997 r. kierownik ds. organizacyjno-technicznych w Telewizji Kablowej Vectra Oddział Olsztyn, w 1998 r. z-ca kierownika Urzędu Rejonowego w Kętrzynie, 1999–2001 prezes Przedsiębiorstwa Budowlano-Handlowego Stanbet w Kętrzynie; 1998–2002 radny Powiatu Kętrzyn.

 

 

Władysława Frydrych – ur. 1929 r. W dzieciństwie osierocona przez matkę. W wieku 18 lat razem z mężem wyjechała na Ziemie Odzyskane. Przez 36 lat pracowała jako kucharka w przedszkolu w Bolesławcu. Czynnie uczestniczyła w działalności opozycyjnej syna; udzielała mu wsparcia, pomagała przy redakcji, druku oraz w kolportażu ulotek i gazetek.

Bogusław Frydrych – ur. 18 VI 1964 r. Uczeń Zespołu Szkół Górniczych w Bolesławcu, absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Twórca, wraz z Dariuszem Góreckim, Uczniowskiego Komitetu Oporu Społecznego w Bolesławcu. Organizacja ta, założona w 1981 r., skupiała w swoich szeregach uczniów, którzy chcieli brać udział w działalności antykomunistycznej. Zajmowała się kolportażem gazetek, przeprowadzaniem akcji ulotkowych na terenie Bolesławca. Jej członkowie malowali również napisy antysystemowe, m.in. na budynku kasyna MO czy Komitetu Gminnego PZPR w Bolesławcu. W 1989 r. był założycielem NSZZ „Solidarność” w Zakładach Aparatury Próżniowej w Bolesławcu; działał w strukturach miejskich. Obecnie pracownik KGHM Polska Miedź S.A.

 

 

Urszula Głowacka-Maksymiuk – ur. 1939 r. Jej ojciec był piłsudczykiem, żołnierzem WP, uczestnikiem bitwy nad Bzurą, poległ w 1939 r. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące w Lipnie, następnie historię i archiwistykę na UMK w Toruniu, doktoryzowała się na UW. Całe życie zawodowe pracowała w archiwum. Najpierw w Archiwum m.st. Warszawy, a od 1965 r. w Archiwum Państwowym w Siedlcach. Członek NSZZ „Solidarność” od 1980 r. Zaangażowana w działalność opozycyjną. W 1990 r. wyróżniona nagrodą Fundacji Polcul, wręczaną osobom działającym na rzecz kultury niezależnej. Autorka i współautorka kilku książek. Od 2007 r. na emeryturze. Mieszka w Józefowie.

Przemysław Maksymiuk – ur. 1963 r. Działał na terenie Warszawy i Siedlec. Od 1980 r. w Ruchu Młodej Polski. W latach 1983‒1984 drukarz i kolporter Agencji Informacyjnej Solidarności „AIS”. W latach 1984‒1986 drukarz, łącznik, korespondent i kolporter biuletynu Krajowej Agencji Terenowej „KAT”. Autor, wydawca i kolporter jednodniówki „Non Benon” – „Pisma – jak brzmiał podtytuł – dedykowanego ministrowi Benonowi Miśkiewiczowi autorowi czystki przeprowadzonej na wyższych uczelniach w listopadzie 1985 r.”. Uczestnik i autor relacji z demonstracji: 1 i 3 maja, 31 sierpnia, 11 listopada, w latach 1983‒1986 w Warszawie oraz Siedlcach. W latach 1984‒1989 współpracownik redakcji „Metrum”. Autor licznych publikacji. 23 VI 1986 r. skazany w trybie przyspieszonym na rok pozbawienia wolności w procesie grupy „KAT”. W 1987 po wyjściu z więzienia był autorem i wykonawcą projektu wykorzystania legalnego Towarzystwa Miłośników Podlasia do celów upowszechniania w Siedlcach kultury niezależnej. Twórca, wydawca i dziennikarz czasopisma „Nasz Czas” (biuletynu informacyjnego członków i sympatyków „Solidarności”), ukazującego się w latach 1989‒1990. Represjonowany (więziony). W roku 2009 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 2015 – Krzyżem Wolności i Solidarności. W latach 1992-2016 pracował w Urzędzie Rady Ministrów a następnie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Obecnie pełni funkcję Zastępcy Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych.

 

 

Jadwiga Hudecka – ur. 1943 r. w Wierzbicy. Po wojnie wraz z rodziną przyjechała do Gdańska, tu skończyła szkołę i rozpoczęła swoje zawodowe życie. Była kierowcą. Do końca stanu wojennego pracowała w transporcie. W jej mieszkaniu na Zaspie znajdowała się skrzynka kontaktowa Federacji Młodzieży Walczącej, w której działalność były zaangażowane jej dzieci. Obecnie jest na emeryturze.

Aleksandra Bakiera – ur. w Gdańsku. Z wykształcenia pedagog. W latach 1987–1989 była działaczem opozycji. Zasilała szeregi Federacji Młodzieży Walczącej. Roznosiła ulotki i czasopisma opozycyjne, szyła transparenty oraz opaski na ramię z logo FMW. Jej starszy brat Maciej malował transparenty oraz hasła na murach, roznosił ulotki.

 

 

Janina Kalas – ur. 1933 r. w Kowalewie Pomorskim. Pochodzi z rodziny o długiej tradycji niepodległościowej. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące w Toruniu. Prześladowana za pochodzenie, nie zdała w pierwszym terminie matury i nie mogła studiować. Była długoletnim pracownikiem Geofizyki Toruń. W latach 80. nękana przez SB.

 Jacek Kalas – ur. 14 VII 1959 r. w Toruniu. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Wydział Prawa i Administracji (1983). Żonaty, piątka dzieci. W X 1980 członek Komitetu Założycielskiego NZS UMK, następnie Zarządu NZS UMK. W 1981 r. redaktor, drukarz, organizator produkcji niezależnych pism „Immunitet”, „Minitor”. Od 13 XII 1981 poszukiwany przez SB. Internowany w I 1982 r. (Potulice i Strzebielinek). W następnych latach z upoważnienia RKW NSZZ „Solidarność” organizator i lider niezależnego ruchu młodzieży szkół średnich w Toruniu. „Opiekun” niezależnego harcerstwa i toruńskiej grupy Ruchu Wolność i Pokój (przez pewien okres członek Rady Finansowej WiP). Kolporter niezależnej prasy i wydawnictw. Uczestnik akcji ulotkowych. Od 1986 r. robotnik w Spółdzielni Usług Wysokościowych „Świetlik” w Gdańsku. Wielokrotnie represjonowany i karany przez kolegia ds. wykroczeń. Obecnie zatrudniony w Najwyższej Izbie Kontroli. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1999), wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2000), medalem Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis (2011) i Krzyżem Wolności i Solidarności (2011). Żona Maria Kalas, uczestniczka działań NSZZ „Solidarność”, kolporterka niezależnych wydawnictw (w 1984 r. tymczasowo aresztowana).

 

 

Jadwiga Kiepura – ur. 24 IX 1939 r. w Dąbrowie Górniczej. Pochodzi z rodziny o tradycjach patriotycznych – dziadek żołnierz Legionów Piłsudskiego; ojciec żołnierz AK, więzień KL Auschwitz, zamordowany w KL Mauthausen-Gusen w 1945 r. Z wykształcenia technik budowlany, absolwentka Technikum Budowlanego w Bytomiu. Od 1966 r. mieszka w Warszawie. Była zatrudniona w Wojskowej Administracji Koszar, Wojskowym Rejonowym Zarządzie Kwaterunkowo-Budowlanym oraz w dziale inwestycji WKS Legia. W czasie stanu wojennego jej mieszkanie było punktem kontaktowym. Za swoje zaangażowanie antysystemowe była prześladowana w pracy.

Jarosław Mieczysław Kiepura – ur. 1962 r. w Dąbrowie Górniczej. Działalność niepodległościową rozpoczął w 1984 r. w trakcie studiów na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1985 r. był aktywnym działaczem w nielegalnej organizacji Polska Partia Niepodległościowa (PPN), założonej 22 II 1985 przez byłych członków Konfederacji Polski Niepodległej (KPN), m.in. przez Romualda Szeremietiewa i Tadeusza Stańskiego. Od wiosny 1986 r. był koordynatorem i współzałożycielem struktur młodzieżowych  i ekonomicznych  PPN w  Łodzi, Ostrowie Wielkopolskim, w Trójmieście, na Warmii i Mazurach. Jako kurier władz naczelnych PPN kolportował pisma podziemne, przewoził sprzęt poligraficzny i dokumenty. Był założycielem i redaktorem podziemnego miesięcznika PPN „Hotel Lambert” oraz autorem licznych publikacji w prasie podziemnej związanej z PPN i Federacją Młodzieży Walczącej. W związku ze swoją działalnością niepodległościową w latach 1986‒1989 był kilkakrotnie zatrzymany przez funkcjonariuszy SB i MO.

 

 

Janina Kosakowska – ur. 1937 r. w Bierwcach. Ukończyła Liceum Pedagogiczne w Radomiu. Pracowała jako nauczycielka, najpierw w szkołach w okolicy Radomia, następnie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną od 1962 r. Przepracowała w zawodzie 47 lat. W latach 80. brała udział w demonstracjach patriotycznych, uczestniczyła w Mszach za Ojczyznę.

Leszek Kosakowski – ur. 1962 r. W działalność opozycyjną zaangażował się w 1980 r. Początkowo było to środowisko KPN. W 1981 r., w tzw. karnawale „Solidarności”, zdał na studia historyczne, wtedy też zaczął działać w NZS. Po kilku zatrzymaniach przez SB i interwencji na uczelni musiał przerwać studia. Był wówczas dość cenionym drukarzem, wyspecjalizowanym w sitodruku. Drukował m.in.: „Niepodległość”, „KOS”, różne periodyki Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego i w końcówce lat 80. „Sprawę” ‒ organ PPN-u. W 1985 r., po wpadce NWH, rewizji w domu i przesłuchaniach, wyjechał na dwa lata do pracy w górach w schronisku na Polanie Chochołowskiej. W 1986 r., podczas pieszej pielgrzymki do Częstochowy, nawiązał kontakty z dopiero raczkującą opozycją węgierską. Zaowocowało to powołaniem w 1988 r. stowarzyszenia „Solidarność Polsko-Węgierska”. Co kilka miesięcy jeździł jako kurier do Budapesztu, przewożąc różne wydawnictwa, ulotki itp. W 1989 r. kontestował tzw. wolne wybory. Od 22 lat pracuje jako instruktor terapii zajęciowej z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Wolny czas poświęca kultywowaniu pamięci historycznej, działając w GH „Zgrupowanie Radosław”. 

 

 

Janina Kosior – ur. 16 IX 1941 r. Wojnę spędziła na Mazowszu. W 1946 r. zamieszkała wraz z rodziną w Reszlu. Ukończyła liceum pedagogiczne. Początkowo zatrudniona w sklepie spożywczym. Po 1990 r. zajęła się prywatną działalnością gospodarczą. Mieszka w Kętrzynie. 

Tomasz Kosior – ur. 12 III 1964 r. w Kętrzynie. 1979–1981 uczeń LO w Kętrzynie; 16 XII 1981 aresztowany (z Jarosławem Lipką) za sporządzenie i rozwieszenie w Kętrzynie plakatów przeciwko stanowi wojennemu, przetrzymywany w KM MO w Kętrzynie, następnie przez 3 miesiące w AŚ w Olsztynie, skazany wyrokiem Pomorskiego Sądu Wojskowego na rok więzienia, osadzony w ZK w Bartoszycach, w VI 1982 jako małoletni zwolniony po odbyciu połowy kary; skreślony z listy uczniów LO, ukończył je wieczorowo w 1984 r. 1983–1988 członek nieformalnej opozycyjnej grupy młodzieży (wraz z Jerzym Wielickim, Jarosławem Lipką, Adamem Dydzińskim, Markiem Kosiorem, Elżbietą Lipką, Mariuszem Dziemiańczykiem, Jarosławem Żukowskim, Jarosławem Hołownią, Arnoldem Zgorzałkiem), kolporter pism podziemnych: „Początki Jutra”, „Larwa”. 1982–1988 współorganizator Mszy za Ojczyznę, uczestnik pielgrzymek młodzieży na Jasną Górę. 1984–1989 pracownik fizyczny. W 1985 r. zatrzymany, przesłuchiwany. W 1988 r. odmówił służby wojskowej, przeniesiony do rezerwy. Od 1989 r. prowadzi własną działalność gospodarczą. Rozpracowywany przez pion III SB w Kętrzynie w ramach KE krypt. „Maturzysta”, zdjęty z ewidencji 21 IV 1984.

 

 

Teresa Majchrzak – ur. 8 XI 1941 r. w Kłodawie. Matka czterech synów: Piotra, Radka, Jarka i Łukasza. Ukończyła Liceum Pedagogiczne w Ostrowie Wielkopolskim oraz Akademię Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Wieloletni nauczyciel w poznańskich przedszkolach. Po zamordowaniu syna Piotra przez ZOMO czynnie zaangażowana w działalność Solidarności Walczącej. Współtworzyła również Instytut Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki. Po 1989 r. angażowała się politycznie.  

Piotr Majchrzak – ur. 12 III 1963 r., zm. 18 V 1982 r. w Poznaniu. Uczeń Technikum Ogrodniczego w Poznaniu, zaangażowany w działalność antykomunistyczną. 11 V 1982 r. został pobity przez patrol ZOMO w centrum miasta na ul. Fredry. W wyniku rozległych obrażeń czaszki zmarł po kilku dniach. O wydarzeniu poinformowało Radio Wolna Europa. Jego pogrzeb stał się wielką antykomunistyczną manifestacją. Uznany przez sejmową Nadzwyczajną Komisję do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych za jedną z ofiar stanu wojennego w PRL. Dziś upamiętnia go kamień przy ul. Fredry z napisem: „śp. Piotr Majchrzak. Żył lat 19. Zamordowany przez ZOMO 11 V 1982. Jeśli ludzie zamilkną, kamienie wołać będą”. 

 

 

Małgorzata Mroz – ur. 12 VI 1942 r. w Poznaniu. Córka Leonarda Tylewskiego, ppor. AK pseud. „Krueger”, dowódcy Okręgu AK Poznań Południe, zamordowanego w KL Gross-Rosen. W wieku 12 lat przeprowadziła się do Warszawy. W 1961 r. ukończyła ówczesne Liceum Ogólnokształcące im. Klementa Gottwalda (obecnie znów Stanisława Staszica) w Warszawie. W 1966 r. obroniła pracę magisterską na Wydziale Socjologii UW i rozpoczęła pracę wykładowcy na Politechnice Warszawskiej w Instytucie Nauk Społecznych, gdzie zrobiła doktorat. Po VIII 1980 wstąpiła do politechnicznej „Solidarności”. W latach po wprowadzeniu stanu wojennego wspierała działania konspiracyjne syna Mateusza i jego kolegów, służyła pomocą i radą. Obecnie na emeryturze. Szczęśliwa babcia czworga wnucząt.

Mateusz Mroz – ur. 1965 r., pseud. „Matek”. Jesienią 1982 r., będąc uczniem IV Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, trafił do Grup Oporu. Został wprowadzony do Grupy Waldka przez Grzesia Kawulaka, kolegę z podstawówki. Brał udział w akcjach ulotkowych i plakatowych, w malowaniu haseł na murach, w stawianiu „gadał” (szczekaczek), m.in. dla więźniów na Rakowieckiej (2 lub 3 razy), przy kościele św. Stanisława Kostki. Był także emiterem na częstotliwościach telewizyjnych audycji drugiego Radia „Solidarność”. Zajmował się składaniem książek, w latach 1986‒1989 prowadził punkt kolportażu „PWA. Przeglądu Wiadomości Agencyjnych” (w rekordowym momencie 16 tys. egzemplarzy tygodniowo), kolportował również „Wolę”, „Tygodnik Mazowsze”, „CIA”, „Misia”. W 1988 r. był współzałożycielem drugiego NZS na Wydziale Geologii UW. W Grupach Oporu do wyborów 1989 r. Za działalność niepodległościową w latach 80. został odznaczony 3 maja 2009 r. przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. Obecnie pełni obowiązki Prezesa Agencji Mienia Wojskowego.

 

 

Lidia Maria Lukrecja Podworska – ur. 24 III 1930 r. w Jastrzębiu-Zdroju. Córka Józefa Tkocza i Wiktorii z domu Mazur. Absolwentka polonistyki WSP w Opolu. Nauczycielka języka polskiego w Technikum Kolejowym w Gliwicach. 1 II 1981 r. otrzymała tytuł Profesora Szkoły Średniej. Mąż Henryk był lekarzem, zm. 1998 r. Dwoje dzieci: córka Barbara oraz syn Jarosław.

Jarosław Podworski – ur. 30 IV 1963 r. w Zabrzu. 1978–1982 uczeń Technikum Kolejowego w Gliwicach (relegowany), 1982–1983 uczeń Technikum Kolejowego w Sosnowcu (relegowany), ukończył VIII LO w Katowicach (1986). W 1990 r. student Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (historia), w 1993 r. student Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (historia). 1980–1981 uczestnik akcji ulotkowych, kolportażu i druku materiałów „Solidarności”, KPN i in. w Gliwicach. Od 1981 r. w KPN (Młodzi Konfederaci V Obszaru KPN). 18 XII 1981 zatrzymany, pobity. 20 XII 1981 aresztowany, osadzony w AŚ w Gliwicach. 11 I 1982 skazany przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Katowicach na 1 rok i 3 miesiące pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata, objęty dozorem kuratora sądowego, 12 I 1982 zwolniony. 31 VIII 1982 zatrzymany po manifestacji pod kościołem św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach, osadzony w AŚ w Gliwicach, we IX 1982 zwolniony ze względu na zły stan zdrowia, ukarany przez Sąd Rejonowy w Gliwicach grzywną za czynną napaść na funkcjonariuszy MO. W wyniku rewizji sprawa ponownie rozpatrywana przez Sąd Rejonowy w Gliwicach, w 1983 r. umorzona na mocy amnestii. Od 1988 r. członek Solidarności Walczącej, PPS-RD, następnie PPS (m.in. członek Rady Naczelnej i CKW). Od 1988 r. uczestnik Ruchu WiP oraz Śląskiego Ruchu Ekologicznego. W 1989 r. współzałożyciel Klubu Politycznego im. Józefa Mackiewicza w Katowicach. 25 II 1989 współorganizator Kongresu Opozycji Antyustrojowej w kościele NMP Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju. Od początku 1989 r. współpracownik Radia Wolna Europa, w V 1989 uczestnik strajku studenckiego na UŚ, w 1989 organizator Katowickiej Agencji Informacyjnej Środowisk Niezależnych.

 

 

Irena Zofia Romaszewska z domu Płoska – ur. 17 VIII 1940 r. w Warszawie. Działaczka społeczna, opozycjonistka związana z KOR, współtwórczyni w V 1977 razem z mężem Zbigniewem Romaszewskim Biura Interwencyjnego KOR (od IX 1977 BI KKS „KOR”), współzałożycielka, również z mężem, warszawskiego Radia „Solidarność”. Absolwentka Wydziału Fizyki UW. Od 1976 r. zaangażowana w pomoc robotnikom represjonowanym w wyniku protestów w VI 1976 w Ursusie i Radomiu. W stanie wojennym aresztowana 5 VII 1982, skazana za działalność opozycyjną 17 II 1983 na 3 lata więzienia, zwolniona na mocy amnestii w VII 1983. W latach 1986–1989 działała w Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”. W latach 1989–1995 – dyrektor Biura Interwencji Kancelarii Senatu, 1991–1993 – sędzia Trybunału Stanu. W latach 1996–2001 członkini Ruchu Obrony Polski. W 2003 r. współzałożycielka partii Suwerenność-Praca-Sprawiedliwość. Od 2011 r. w radzie Stowarzyszenia Solidarni 2010. Od 24 IX 2015 doradca społeczny Prezydenta Andrzeja Dudy. Za wybitne zasługi dla niepodległości RP odznaczona 21 IX 2006 przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 28 IV 2016 uhonorowana przez Prezydenta Andrzeja Dudę – Orderem Orła Białego. 29 VII 2016 otrzymała Krzyż Wolności i Sprawiedliwości.

Agnieszka Romaszewska-Guzy – ur. 15 I 1962 r. w Warszawie. Absolwentka historii na UW. Dziennikarka prasowa i telewizyjna, dyrektor Biełsat TV, b. wiceprezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Autorka reportaży i filmów dokumentalnych, m.in. W cieniu KGB. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowana na 5 miesięcy. W ostatniej dekadzie PRL uczestniczka opozycji antykomunistycznej (m.in. w Ruchu Wolność i Pokój). Jej mąż Jarosław Guzy był pierwszym przewodniczącym NZS. W roku 2007 została odznaczona przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w roku 2017 Krzyżem Wolności i Solidarności przez Prezydenta Andrzeja Dudę.

 

 

Jadwiga Ryba – ur. 1934 r. we Lwowie. Z wykształcenia pedagog. Po ucieczce ze Lwowa zamieszkała wraz z rodzicami i siostrą w Gdańsku. Najpierw pracowała w domu dziecka i ośrodku wychowawczym dla dzieci koreańskich, później była nauczycielką w szkołach podstawowych w Gdańsku.

Andrzej Ryba – ur. w Gdańsku. Absolwent Technikum Budowy Okrętów w Gdańsku i historii na UMK w Toruniu. Tworzył toruńskie środowisko Ruchu Młodej Polski. Kolportował pismo „Bratniak” i publikacje gdańskiego Wydawnictwa Młoda Polska. Po VIII 1980 działacz NZS na UMK. Po ogłoszeniu stanu wojennego pomagał w ukrywaniu sprzętu poligraficznego należącego do „Solidarności”. W latach 1982–1984 kolportował niezależną prasę, m.in. „Tygodnik Wojenny”, „KOS”, „Solidarność-Gdańsk”, „Kontra”. Został aresztowany 26 II 1983, zwolniony w lipcu tegoż roku na mocy amnestii. W latach 1983–1985 kurier i kolporter prasy niezależnej oraz książek wydawnictw NOWA i Krąg. Wydawca, szef gdańskiej Oficyny Wydawniczej Finna.

 

 

Teresa Mirosława Skubiszewska – ur. w 1941 r. w Russocicach k. Turku. Powstanie Warszawskie przeżyła wraz z rodzicami i bratem w Śródmieściu na ul. Mokotowskiej 65, gdzie jeszcze przed wojną mieszkał jej ojciec Zygmunt. Po wygnaniu przez Niemców ludności z miasta ukrywają się u rodziny w Pruszkowie, unikając obozu Dulag 121 i wywózki na roboty do Niemiec. Po „wyzwoleniu” miasta wracają na Mokotowską. W 1958 r. kończy Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego. Rok później rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. Po ukończeniu studiów odbywa dwuletni staż w Tomaszowie Mazowieckim, następnie pracuje w Tomaszowskich Zakładach Włókien Sztucznych jako lekarz i jednocześnie jako wolontariusz w szpitalu i klinikach łódzkich; uzyskuje I i II stopień specjalizacji z okulistyki. W 1966 r. rodzi syna. W 1974 r. powraca do Warszawy. Pracuje w przychodni w Ożarowie pod Warszawą, Szpitalu im. Orłowskiego na Powiślu, Centrum Zdrowia Dziecka, gdzie w 1980 r. uzyskuje tytuł doktora nauk medycznych. W latach 1985–2002 pracuje jako adiunkt w Centralnym Szpitalu Klinicznym WAM na ul. Szaserów. Do dziś czynny zawodowo lekarz okulista w Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej dla Pracowników Wojska.  

Konrad Falęcki – ur. 14 XI 1966 r. w Tomaszowie Mazowieckim. 1988–1993 student Uniwersytetu Warszawskiego. 1982–1989 działacz Grup Oporu Solidarni, Grupy Witka/Waldka, pseud. „Koń”. W ramach tej struktury brał czynny udział w rozrzucaniu ulotek „z ręki”, „na przewieszkę” i z wyrzutników pirotechnicznych, stawianiu „gadał” (urządzeń nagłaśniających) w centrum Warszawy, przy kościele św. Stanisława Kostki, jak również dla więźniów politycznych na Rakowieckiej. 11 X 1985 r. został zatrzymany i aresztowany podczas akcji ulotkowej na placu Zawiszy w Warszawie. Więzień Rakowieckiej. W latach 1985–1989 również emiter II Programu Radia „Solidarność” na częstotliwościach telewizyjnych z nadajników „Berta” i „Duża Berta”, kolporter pism drugiego obiegu, głównie „Przeglądu Wiadomości Agencyjnych”. Członek NZS i ścisły współpracownik Centrum Informacji Akademickiej. Za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce odznaczony 19 III 2010 r. przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. Dziennikarz, fotograf.     

 

 

Wanda Sosnowska – ur. 1949 r. w Hrubieszowie. Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego w Hrubieszowie i Studium Nauczycielskiego w Piotrkowie Trybunalskim. Od 1970 r. mieszka w Warszawie. Przez 30 lat pracowała w Pogotowiu Opiekuńczym na ul. św. Bonifacego.

Radosław Sosnowski – ur. 16 X 1971 r. w Warszawie. Absolwent X LO im. Królowej Jadwigi w Warszawie oraz Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. W pierwszej połowie 1988 r. razem z Tomaszem Wilkiem i Przemysławem Paskiem współtworzył Konfederację Młodzieży Polskiej (KMP). Jej celem było zjednoczenie młodzieży z warszawskich liceów w organizacji, w której mogliby podjąć działania niezależne oraz wymierzone w indoktrynowanie młodych ludzi przez komunistyczny system. W latach 1988–1989 uczestnik manifestacji antysystemowych organizowanych w Warszawie oraz akcji zdejmowania czerwonych flag na Mokotowie. Kolporter ulotek, bibuły oraz publikowanej nieregularnie gazety KMP – „Wolny Uczeń”. Po obradach Okrągłego Stołu członek KPN. Od 1998 r. radny Dzielnicy Mokotów. Obecnie pracownik Kancelarii Prezydenta RP.

 

 

Helena Styrna-Mamoń – ur. 1938 r. we Lwowie. Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną, z obawy przed zesłaniem i czystkami etnicznymi, zbiegła wraz z matką i siostrą na obszar Generalnej Guberni. Wojnę przeżyła w Krakowie. W odwecie za bezkompromisową postawę w czasach stalinowskich nie przyjęto jej do żadnej z renomowanych krakowskich szkół ponadpodstawowych. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące na Kazimierzu. Studia rozpoczęła z rocznym opóźnieniem – mimo zdanego egzaminu, nie została przyjęta na filologię polską na UJ. Po studiach pracowała jako nauczycielka języka polskiego w XII Liceum Ogólnokształcącym w Nowej Hucie. Obecnie jest bibliotekarką w Liceum Ogólnokształcącym Zakonu Pijarów im. ks. St. Konarskiego w Krakowie.

Marcin Mamoń – ur. 10 X 1968 r. w Krakowie. Polski reżyser, dokumentalista i dziennikarz, działacz opozycji antykomunistycznej. Jest absolwentem historii UJ. Studiował na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej w PWSTiF w Łodzi (1997). W latach 1986–1989 działacz organizacji antykomunistycznych: Ruchu Wolność i Pokój, Federacji Młodzieży Walczącej i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Wielokrotnie zatrzymywany i skazywany przez Kolegia ds. Wykroczeń. W III RP dziennikarz, reporter i korespondent wojenny m.in. w Syrii, Iraku, na Ukrainie, w Czeczenii, na Kaukazie, w Afganistanie, Pakistanie, Somalii, Strefie Gazy, Kongo (DRC). W roku 2005 aresztowany w Rosji, na Kaukazie. W 2013 był przetrzymywany w Egipcie. W 2015 r. porwany wraz z operatorem Tomaszem Głowackim na terenie Syrii przez Dżabhat an-Nusra (Syryjska Al-Kaida). Mężczyźni zostali uwolnieni 25 XII 2015. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2010).

 

 

Józefa Szalewska (wcześniej Surdy) z domu Ryś – ur. 19 III 1939 r. w Dąbrówce Wisłockiej, gm. Sędziszów Małopolski. Od 1959 r. mieszka w Krakowie-Nowej Hucie. Od IX 1980 w „Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego uczestniczyła w strajku w Hucie im. Lenina. Od 1983 r. w Społecznym Funduszu Pomocy Pracowniczej, który w Hucie im. Lenina był strukturą prowadzącą w podziemiu statutową działalność związkową. W 1986 r. zwolniona z huty, przebywała na rencie zdrowotnej. Obecnie na emeryturze.

Grzegorz Surdy – ur. 5 III 1962 r. w Krakowie. 1981–1982 student Politechniki Warszawskiej, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa; 1982–II 1985 student Politechniki Krakowskiej, Wydział Budownictwa Lądowego, kierunek technologia i organizacja budownictwa; 1987–1991 student Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydział Filozoficzno-Historyczny, kierunek historia. Od 1981 w NZS, uczestnik działań wspierających strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie. Organizator kolportażu wydawnictw podziemnych. 4 XI 1982 aresztowany, przetrzymywany w areszcie KW MO w Krakowie, 30 XII 1982 skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Krakowie na rok więzienia, osadzony w AŚ w Krakowie; 26 V 1983 warunkowo zwolniony na mocy aktu łaski Rady Państwa. 1984–1989 współorganizator emisji audycji Radia „Solidarność” Małopolska w Krakowie, m.in. z własnego mieszkania. Współzałożyciel Ruchu Wolność i Pokój w Krakowie; organizator i uczestnik demonstracji i akcji protestacyjnych. 22 IV 1985 aresztowany i skazany na 1,5 roku więzienia. 26 IV–4 V 1988 rzecznik prasowy strajku w Hucie im. Lenina (z Edwardem Nowakiem), 17 II 1989 inicjator zatrzymania i wymiany ministra oświaty i szkolnictwa wyższego Jacka Fisiaka na przetrzymywanych przez MO kolegów. Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godz., przesłuchiwany, poddawany rewizjom. Od 2009 roku członek Stowarzyszenia NZS 1980. 2010–2011 asystent prasowy krakowskiego Oddziału IPN; od 2010 sekretarz kapituły medalu Niezłomnym w Słowie. W III 2012 współorganizator głodówki w kościele św. Stanisława Kostki w Krakowie przeciwko degradacji polskiej edukacji, współzałożyciel, członek sekretariatu Obywatelskiej Komisji Edukacji Narodowej. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).

 

     

Marianna Urban – ur. 1937 r. Wychowana w duchu patriotycznym. Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego w Świdnicy. Ukończyła studia w Warszawie. Z wykształcenia oligofrenopedagog i logopeda, z zawodu nauczyciel. Od 1962 r. mieszka w Bolesławcu. Swoje zainteresowania historią narodu polskiego zaszczepiła jedynemu synowi. Wspierała go we wszystkich działaniach, mimo obaw o jego los.

Arkadiusz Urban – ur. 1964 r. we Wrocławiu. Od początku lat 80. zaangażowany w działalność opozycji demokratycznej. Działał m.in. w antykomunistycznych organizacjach młodzieżowych, był członkiem podziemnego NZS, należał do Komitetu Strajkowego na Uniwersytecie Wrocławskim w V 1988. Publicysta i wydawca prasy podziemnej. Więzień polityczny IV–IX 1986 (został zwolniony na mocy tzw. „aktu łaski”, zastosowanego wobec tych więźniów, których nie objęła amnestia 22 VII – łącznie 225 osób). Współpracownik ostatniego Rządu RP na Uchodźstwie, m.in. jako wiceprezes Skarbu Narodowego RP w Wielkiej Brytanii w 1989. Publicysta i redaktor londyńskiego „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” oraz „Rzeczpospolitej” i „Orła Białego”. Był jednym z założycieli (1989 r.) i długoletnim prezesem ZChN. W III RP ekspert i doradca licznych instytucji, m.in. w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego przy Prezydencie Lechu Wałęsie i w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Był burmistrzem warszawskiej Pragi z ramienia AWS (1998–2001). W 2003 r. wiceprezes ChRS, od 2015 prezes SCh-N. Współtwórca Zakonu Rycerzy Jana Pawła II; od 2011 prowincjał Prowincji Polskiej. Autor szeregu publikacji po 1989 r., m.in. książki Wrzesień: dzień po dniu (2000).

 

 

Janina Wojciechowska – ur. 5 VI 1942 r. w Staroźrebach. Z wykształcenia pedagog. Przez lata była kierownikiem świetlicy w Szkole Podstawowej w Krapkowicach. Została pozbawiona tej funkcji w czasie stanu wojennego, co stanowiło represję za działalność antysystemową najbliższej rodziny. Wielokrotnie była podporą dla działających w opozycji antykomunistycznej męża Ludwika i syna Maćka.

Maciej Wojciechowski – ur. 22 VIII 1964 r. w Bierutowie k. Oleśnicy. Absolwent Uniwersytetu Śląskiego, Wydział Nauk Społecznych (1988), 1988–1990 student Podyplomowych Dziennych Studiów Dziennikarskich na Uniwersytecie Warszawskim. IX–XII 1981 działacz Niezależnej Federacji Młodzieży Szkolnej, 1981–1983 niezależnych struktur ZHP w Krapkowicach. 1982–1989 kolporter pism podziemnych, m.in. „WiN”, niskonakładowego pisma organizacji Wolność i Niepodległość, „Tygodnika Wojennego”, „Tygodnika Mazowsze”, „Biuletynu Dolnośląskiego”, „Z Dnia na Dzień”, „PIK”, „WiS”, „Kontra”, „Bez Retuszu”. II–IV 1982 członek młodzieżowej organizacji Wolność i Niepodległość, 16 IV 1982 uczestnik akcji (z Joachimem Bekersem i Jerzym Golczukiem) obrzucenia kamieniami willi komendanta wojewódzkiego MO w Opolu płk. Juliana Urantówki i rozrzucenia w jego ogrodzie ulotek w odwecie za zatrzymanie w III 1982 r. działaczy WiN. 19 IV 1982 aresztowany, umieszczony w AŚ w Opolu, 5 VI 1982 skazany wyrokiem Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu na sesji wyjazdowej w Opolu na pobyt w zakładzie poprawczym w zawieszeniu na 3 lata. 1982–1987 w KPN, 1987 komendant Organizacji Młodzieżowej KPN Strzelec; w VI 1987 skazany przez Kolegium ds. Wykroczeń w Częstochowie na karę grzywny za trzymanie transparentu KPN podczas mszy papieskiej w Częstochowie. 1983–1989 członek podziemnych struktur studenckich na UŚ, od 1986 w NZS UŚ; 1988–1989 członek KKK NZS, uczestnik zjazdów krajowych w Lublinie, Warszawie i Krakowie; drukarz i członek redakcji podziemnego pisma NZS „Kontra”, następnie „Bez Retuszu”; w II 1989 uczestnik II Zgromadzenia Działaczy „S” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego w Ustroniu-Polanie jako korespondent pisma „Bez Retuszu”. 1988–1990 współpracownik Solidarności Walczącej. Członek Komisji Uczelnianej NZS UW.